‘Mijn laptop is kapot’ zegt mijn man, ‘ik koop even een nieuwe, ben zo terug’. En inderdaad,  een kwartier later loopt hij alweer de kamer in. Alsof hij een pak wc-papier heeft gehaald. Ik snap er niets van. Geen online onderzoek, geen navraag bij vrienden en geen prijsvergelijking? ‘Niet nodig’, zegt hij. Dit is een laptop die voldoet aan zijn eisen én die binnen zijn budget valt. Waarom zou hij verder zoeken?

Ik, daarentegen, ben eindeloos bezig met keuzes maken

Ik heb lang gedacht dat het aan mij lag. Maar het is onze maatschappij die doorgeslagen is, zegt psycholoog Barry Schwartz. We koppelen welvaart aan individuele vrijheid en keuzemogelijkheden. Maar een overdaad aan opties werkt eerder verlammend dan bevrijdend.

Zo blijkt uit een studie van Schwartz naar pensioenfondsen dat hoe meer fondsen er worden aangeboden, hoe minder mensen überhaupt een fonds kiezen. Hoe komt dat? We zien door de bomen het bos niet meer. We stellen onze keuze uit en nemen uiteindelijk helemaal geen beslissing meer.

En er is nog iets aan de hand: als we dan al een keuze maken, zijn we naderhand minder tevreden. Valt het tegen, dan nemen we dat onszelf kwalijk. Na een zorgvuldige overweging is het extra zuur als je toch niet de perfecte keuze hebt gemaakt.

Kiezen vreet energie

Keuzes vreten energie, maar het hangt van je persoonlijkheid af hoevéél. Schwartz verdeelt mensen in twee groepen: maximizers en satisficers. Termen die hij weer heeft van Herbert Simon. Een maximizer wil de best mogelijke beslissing maken. De enige manier om dat te doen is álle alternatieven overwegen. Een satisficer heeft bepaalde criteria waaraan zijn keuze moet voldoen. Voldoet de optie aan zijn criteria, dan is hij klaar. Hij maakt zich niet druk over alternatieven die mogelijk nóg beter zijn.

Hoe verlies ik minder energie aan beslissingen?

1. Pas de satisficer-strategie toe

   Ben je van nature een maximizer? Probeer dan de strategie van een satisficer aan te leren. Maak een plan van eisen: waaraan moet je keuze voldoen? Is er iets dat aan al je eisen voldoet, wees dan tevreden en stop met zoeken.

2. Laat het los

   Perfecte keuzes bestaan niet. Toen wij 10 jaar geleden ons huis kochten, was dat goede investering. Dachten wij. Inmiddels weten we wel beter. Het huis is dramatisch in waarde gedaald. Toch was het geen verkeerde keuze. Je kunt alles afwegen, maar de toekomst laat zich niet voorspellen. In die zin is er maar één keuze die echt verkeerd is: geen keuze maken.

3. Zet je zelf op informatierantsoen
   

   Hoe lang mag je van jezelf zoeken? Ik kan avonden lang op Internet campings afstruinen, om uiteindelijk volledig overvoerd door informatie te roepen: ‘Laat die hele vakantie maar zitten ook’. Wat veel beter werkt is met mezelf afspreken dat ik 2 uur lang de mogelijkheden verken, dan een shortlist maak en de volgende dag de knoop doorhak.

4. Maak alledaagse keuzes standaard

   In een restaurant bestel ik altijd een tonic. Daar heb ik één keer lang over nagedacht en nu hoef ik dat nooit meer te doen. Ook simpele keuzes leiden je namelijk af. Obama draagt daarom altijd hetzelfde pak. ‘Je moet je besluitvormingsenergie focussen’ zegt hij.

5. Voer gewoontes in

   Maandag wasdag, dinsdag strijkdag en woensdag gehaktdag. Ouderwets misschien, maar het is zo gek nog niet. Gewoontes geven rust. Als je niet meer hoeft na te denken over wat je wanneer gaat doen, kost het je minder energie.

Maar elke dag hetzelfde, wordt mijn leven dan niet verschrikkelijk saai?

Dat is maar net hoe je het bekijkt. Vind je het leven van Obama saai? Als je voorspelbaarheid inbouwt op bepaalde vlakken, hou je energie over voor de dingen die er echt toe doen. En afwijken mag natuurlijk altijd.

Hoe begin ik?

Kies een van de 5 strategieën. Gewoon kiezen – niet over nadenken. En nu een week toepassen.